- Nederland.TVJongeren.TVNederland.TVSpelletjes.TV
- Amusement.TVKennis.TVNieuws.TVSporten.TV
- Beurs.TVKinderen.TVOndernemen.TVTalentenjacht.TV
- Cultuur.TVKook.TVOnrecht.TVVaartuig.TV
- Formule1.TVLachen.TVOranje.TVVerkiezing.TV
- Gamen.TVMensen.TVPolitiek.TVVoertuig.TV
- Geloof.TVMode.TVReis.TVVoetbal.TV
- Gezondheid.TVMuziek.TVSerie.TVWeer.TV
- Informatief.TVNatuur.TVSpeelfilm.TVWoon.TV
De kist - Alle afleveringen
De vader van D66-politica Lisa van Ginneken overleed twintig jaar geleden, toen Lisa nog door het leven ging als man. Ze vertelt Kefah Allush over het proces van haar transitie, of eigenlijk de zoektocht naar zichzelf. Ondanks dat haar vader al jaren is overleden, voelt ze hem dichtbij.
Al op jonge leeftijd wordt Bridget Maasland geconfronteerd met de dood, als haar toenmalige schoonmoeder in een kunstmatige coma belandt en Bridget samen met haar vriend moet besluiten om de stekker eruit te trekken. Rouwen om haar ex-schoonmoeder heeft Bridget nooit gedaan, ontdekt ze gaandeweg het gesprek. Waar het publiek Bridget kent als een gevierd presentatrice, weten weinig mensen dat er zich ook donkerte in Bridget schuilhoudt. Het leidt zelfs tot het besef dat ze soms niet verder wil leven. Nu Bridget in de overgang is, komt ze in een nieuwe fase, waarin ze zoekt naar meer zingeving in haar werk, maar ook in haar persoonlijk leven.
Schrijver Bart Chabot sloot jaren geleden een deal met de dood: zonder tegenstribbelen gaat hij mee, maar eerst moet zijn werk af. Bart heeft in zijn leven allesbehalve een goede start. Zijn ouders verwaarlozen hem dermate dat hij jarenlang denkt dat hij niets waard is. Dat verandert als hij in aanraking komt met rock-'n-roll, waar hij artiesten als Herman Brood, Jules Deelder en Martin Bril ontmoet. Deze vrienden geloven zo sterk in hem dat hij zijn eigenwaarde terugkrijgt en zijn talent ontdekt. Maar degene die hem heeft 'gered', zoals Chabot het noemt, is zijn vrouw. Mede door zijn gezin weet Bart wat het belangrijkste in het leven is.
Iedereen kent hem, maar wie kent hem écht? Nederlands grootste komiek André van Duin is eigenlijk geboren als Adrianus Marinus Kyvon. Maar 'Adri', zoals zijn ouders hem ooit hebben genoemd, is volgens André van Duin niet zo'n interessante man. Liever verschuilt hij zich achter het masker dat het publiek kent. Hoewel Van Duin in zijn leven veel dierbaren heeft verloren, schuift hij dit verdriet liever voor zich uit. Hij vertelt onder meer over zijn grootste gemis: het verlies van zijn partner Martin die in 2020 overleed aan de gevolgen van kanker. En dan lijkt het, dat André van Duin zijn masker laat zakken.
Opiniemaker Yesim Candan groeit op in een kansarme wijk in Rotterdam. Ze ziet hoe straatprostituees worden mishandeld door hun pooiers. Haar beste vriendinnetje Olivia, met wie Yesim elke dag naar school loopt, wordt aangereden op een dag dat Yesim er niet bij is. Yesim worstelt jarenlang met een schuldgevoel over Olivia's dood. Door deze gebeurtenissen besluit Yesim dat ze zich wil ontworstelen aan de omgeving van haar jeugd en wil vechten voor vrouwenrechten en tegen discriminatie. Ze woont nu in een veilige buurt. Toch is haar leven niet zonder gevaar: ze wordt regelmatig bedreigd, maar niets weerhoudt haar om door te gaan.
Internist Diederik Gommers maakt in zijn werk zorgvuldige afwegingen over leven en dood. Maar hij bekent dat hij zijn eigen sterfelijkheid nog niet zo doordacht heeft. Gommers vindt kwaliteit van leven belangrijk, maar hoe lang is een leven nog waardevol? Over één ding is Gommers heel duidelijk: geniet van het leven, want het leven kan kort zijn.
Zangeres Anneke van Giersbergen is acht jaar als haar lieve oma overlijdt en wordt opgebaard in een zaaltje waar meer overleden mensen liggen. Omdat ze zo'n hechte band met haar grootmoeder heeft, wil ze elke dag bij haar langs om te kijken. Als ze door het zaaltje loopt, ziet Anneke een non opgebaard liggen. Dat intrigeert haar. De non heeft namelijk een glimlach op haar gezicht, waardoor Anneke als 8-jarig meisje ontdekt dat de dood lang niet zo erg en eng is als ze in eerste instantie dacht.
Bezig zijn met de dood vindt Frans Bauer spannend. Toch gaat hij het gesprek aan met Kefah. Wanneer Frans iets op de kist wil schrijven, waaraan hij en Kefah het gesprek voeren, begint hij over de draaiknoppen op de deksel. Hij herinnert zich plots het moment waarop hij tijdens de begrafenis van zijn vader de kist definitief dichtmaakte. Deze had precies dezelfde knoppen. Frans' vader was voor hem een geweldige vader. Daar gaat het volgens Frans om in het leven: investeren in je familie en een goede vader zijn voor je kinderen. De gouden platen tellen aan het eind niet mee, de liefde voor de mensen om je heen wel.
Stella Bergsma noemt zichzelf een vrouw met een grote bek. Als schrijver en opiniemaker mengt ze zich in het publieke debat, en dan met name over onderwerpen als feminisme en seks. Maar hoe denkt ze over leven en sterven? Ze vertelt over de moeizame relatie met haar vader en hoe zijn naderende dood voor wederzijds onbegrip zorgde.
Als Sharon Dijksma tien jaar jong is, wordt ze door haar moeder gewekt met de woorden: 'Papa heeft een ongeluk gehad en hij gaat dood.' Ze vertelt over de impact van het overlijden van haar vader, die ze verafgoodde. Voor haar eigen kinderen hoopt ze dan ook dat ze alles uit het leven halen wat erin zit.
Kefah Allush ontmoet illusionist Hans Klok bij zijn loods, zijn 'huis der mysteries'. Hij bereidde er veel shows voor, maar hier vond ook het afscheid van zijn overleden vader plaats. Zijn vaders energie voelt hij er nog steeds. Ook de aanwezigheid van Nathalie, de assistente met wie hij 21 jaar lang optrad en die in 2020 aan kanker overleed, is voor hem nog altijd voelbaar. Hoezeer het verdriet er ook in hakte, zijn emoties daarover hield hij in bedwang: the show must go on. De dood van Nathalie confronteerde hem met zijn eigen angst om op een nare manier te sterven. Optreden is voor hem een hang naar onsterfelijkheid.
Alles van waarde is weerloos, stelt Karin Bloemen. Tegen de dood ben je weerloos. De zangeres en cabaretière werd al vaak met de dood geconfronteerd. Aan Kefah Allush vertelt ze over het overlijden van haar vader toen ze nog een kind was, en over haar zus Annelies die met twee kinderen omkwam bij een brand. Karins jonge neefje Gerben overleefde het drama en Karin ontfermde zich over hem. Van Gerben leerde Karin dat ze een goede moeder is. Toen haar eigen moeder in 2015 overleed, was ze erbij. Vlak ervoor spraken ze nog over het verdriet en schuldgevoel over Karins jeugd, die getekend werd door haar incestueuze stiefvader.
Als kind leerde programmamaker Filemon Wesselink niet hoe hij met de dood moest omgaan. Dus toen zijn oma stierf en zijn moeder in tranen uitbarstte, wist Filemon niet wat hij met die emoties aan moest. Hoewel de presentator de dood nog altijd een beetje op afstand houdt, rent hij er niet langer voor weg. Hij hoopt nog zo lang mogelijk te kunnen leven en te genieten. Genot staat voor hem gelijk aan leven. Dat verklaart ook de locatie waar hij met Kefah Allush heeft afgesproken: de Wallen. Als Filemon hier vroeger kwam met een bevriende collega die inmiddels is overleden, voelde Filemon dat hij leefde.
Recent nam presentator Jan de Hoop na 33 jaar afscheid van het RTL Ontbijtnieuws. Het voelde als rouwen: hij werkte er de helft van zijn leven en maakte er veel mee. Toch is de rouw om gestorven dierbaren groter. Hij praat onder meer over het verdriet om zijn ouders. Jan was erbij toen zijn vader in het ziekenhuis stierf. De periode erna stortte de nieuwslezer in: hij kreeg paniekaanvallen en een burn-out. Zijn moeder ontwikkelde dementie. Tegen het eind van haar leven moest de familie zware beslissingen nemen. Jan heeft grote moeite met het besef dat iets stopt en dan nooit meer terugkomt. Maar verdriet wordt met de tijd wel milder.
Afgelopen jaar overleed de moeder van Patty Brard, in haar bijzijn. Door familieconflicten konden ze elkaar lange tijd niet zien. Na een slepend juridisch proces maakte ze wel het laatste levensjaar van haar moeder intensief mee. Anders was dat bij haar vader. Patty hoorde drie dagen na zijn dood pas dat hij was overleden. Ook op de uitvaart was ze niet welkom. Ze noemt het een litteken op haar ziel, maar houdt dat verdriet liever op afstand. 'Focus op geluk' is haar motto. Patty vertelt verder over haar turbulente leven, haar overleden jongere broer en hoe zij haar eigen afscheid voor zich ziet.
Het jaar startte moeilijk voor cabaretière Tineke Schouten en haar man. Met de jaarwisseling belandde hij in het ziekenhuis, waar zijn been werd afgezet vanwege ernstige gezondheidsproblemen. Tineke vertelt dat ze hun eigen verdriet zoveel mogelijk willen relativeren. Waarom huilen? Probeer te lachen, geeft ze mee. Haar werk gaat intussen gewoon door; ze wil haar publiek niet in de steek laten. Die instelling kreeg ze mee in haar opvoeding. Doorzetten, zei haar moeder steeds. En haar vader meende als supermarkteigenaar dat de klant altijd koning is. Toen hij op zijn verjaardag overleed, stond Tineke drie dagen later alweer op het podium.
Cabaretier Dolf Jansen (58) verloor in 2018 zijn vader. Hij was 84 jaar. Dolf vertelt dat hij geen diep verdriet voelde nadien. Hoewel hij mooie herinneringen aan hem koestert en zijn liefde voor natuur en wielrennen met hem deelde, kon hij met zijn vader niet praten over het leven of over emoties. Pas vlak voor zijn vaders overlijden was er een moment waarop Dolf sterk een vader-zoonband voelde. Met zijn 86-jarige moeder is die innige band er al wel vanaf het begin. Met haar kan Dolf wel goed praten, over alles. Haar dood zou bij Dolf voor meer verdriet en gemis zorgen. Zijn eigen einde hoopt Dolf nog lang uit te kunnen stellen.
Voor presentatrice Anita Witzier was de dood in haar jeugd iets heel normaals: ze groeide op als dochter van een uitvaartondernemer. Aan een mooie uitvaart hecht ze veel belang. Bij haar moeder draaide de begrafenis alleen om de kerk; de dominee noemde haar moeders naam zelfs niet. Het maakte Anita kwaad. De uitvaart van haar vader organiseerde ze daarom zelf, in zijn geest en zoals zij het troostrijk vond. Met een paardenkoets en zijn favoriete hapjes in zijn stamcafé. Tot haar grote geluk was ze er beide keren bij, op de momenten dat haar ouders overleden. Hoe verdrietig ook, die momenten horen bij de mooiste van haar leven.
Tweede Kamerlid Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging verloor in korte tijd drie dierbaren. Haar echtgenoot Jan stierf in 2019 aan alvleesklierkanker. Zes maanden later overleed haar beste vriend Henk en weer een half jaar later haar broer Andrew. Ze laat het verdriet in kleine porties toe en vindt het fijn om hard te werken. Anders is ze bang dat ze instort en alleen nog maar verdrietig zal zijn. Ondanks haar drukke bestaan beseft Caroline meer dan voorheen hoe waardevol het leven is. Bang voor de dood is ze niet. Of ze Jan, Henk en Andrew dan weer zal zien, weet ze niet. Wel dat er meer is tussen hemel en aarde.
Olga Commandeur is vooral bekend van haar tv-programma Nederland in Beweging, waarmee ze televisiekijkers fitter hoopt te maken. Het leven vindt ze één grote leerschool: zeker de nare ervaringen verrijken je leven uiteindelijk. Zo'n nare ervaring was er onder meer afgelopen juni, toen een voorstadium van borstkanker bij haar werd ontdekt. Het resulteerde in een borstamputatie. Even voelde de dood dichtbij voor haar. Ze praat ook uitgebreid over de dood van haar beide ouders. Van zowel haar vader als haar moeder nam Olga voor haar gevoel pas echt afscheid na de dood, in een levendige droom.
In september 2020 overleed de vrouw van tv-icoon Koos Postema (89). Ze waren al zeventig jaar samen. Sindsdien is hij niet meer zo vrolijk, bekent hij, want ze is weg. Die gedachte komt steeds weer bij hem boven. Steun beleeft hij aan zijn kinderen, kleinkinderen en enkele vrienden. Dat helpt hem veel. Nu realiseert hij zich des te meer dat hij al 89 is. Dan staat de dood toch op de hoek van de straat, zoals Postema het omschrijft. Hij praat ook over zijn jeugd in de oorlog. Hij overleefde het bombardement van Rotterdam en ternauwernood de hongerwinter.
Ter ere van de 200e aflevering gaat presentator Kefah Allush terug naar een gast die veel indruk op hem maakte: zanger en presentator Ernst Daniël Smid (68). Toen ze elkaar in 2014 spraken, vertelde Ernst Daniël over het sterfbed van zijn vrouw Roosje. Intussen is er veel gebeurd in het leven van Ernst Daniël, die sinds drie jaar weet dat hij de ziekte van Parkinson heeft. Omdat hij merkt dat hij achteruitgaat, heeft hij haast om te leven. Bij dit gesprek is ook zijn dochter Lieneke aanwezig.
Afgelopen november overleed de moeder van komiek Steven Brunswijk aan een hartstilstand. Ze werd opgebaard bij Steven thuis en ook de uitvaart vond daar plaats. Steven had een sterke band met zijn moeder, van wie hij het karakter zegt te hebben. Kort voor haar dood had hij nog een beladen gesprek met haar. Haar laatste wens wilde de familie sowieso vervullen: terug naar Suriname. Daarom werd ze daar begraven. Over zijn eigen afscheid denkt Steven ook wel na. Het belangrijkste vindt hij dat zijn kinderen eerst goed opgroeien. Net als zijn moeder hoopt hij ooit in zijn geboorteland Suriname begraven te worden.
Demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis verloor in 2018 zijn dochter Julia (18). Koken was haar passie. Bewust afscheid nemen van hun dochter kon niet. De laatste keer dat ze met haar spraken, wisten ze niet hoe ernstig de situatie was. De deksel op haar kist plaatsen noemt hij het moeilijkste moment van zijn leven. Blokhuis vindt troost in het geloof. Hij is ervan overtuigd dat hij zijn dochter fysiek zal terugzien en weer een knuffel kan geven. Het medeleven van mensen ervaart hij als een arm van God om hem en zijn gezin heen.
De moeder van fotograaf en voormalig journaalpresentator Sacha de Boer overleed op 55-jarige leeftijd. Haar overlijden, als gevolg van een hartaanval, kwam plotseling. De abrupte dood van haar moeder maakte Sacha ervan bewust hoe belangrijk het is om in het nu te leven. Mede daardoor besloot ze haar baan als presentator bij de NOS op te zeggen en te kiezen voor de fotografie. In de periode na haar moeders dood vroeg ze zich af hoe haar moeder haar eigen dood had ervaren. Ze kreeg de kans om die vraag te stellen toen ze haar moeder terugzag in een droom.
Hij ziet de dood als het begin van een nieuwe reis: Hans Bouwens, beter bekend als zanger George Baker. Dé man achter de wereldhits Una Paloma Blanca en Little Green Bag. Hans kwam vaak met de dood in aanraking. Zijn vader, een Italiaanse soldaat, sneuvelde al voor Hans geboren was. Zijn opa en oma, bij wie hij in huis woonde, stierven ook jong en later waakte hij aan het sterfbed van zijn moeder. Maar het zwaarste verlies was dat van zijn dochtertje van drie maanden. Je kunt niet eenzamer zijn dan na de dood van je kind, beschrijft hij. De zanger gelooft dat hij zijn dierbaren straks zal terugzien. Een troostrijke gedachte.
Op de dag dat zijn moeder overleed, stond zanger en muzikant Paul de Munnik (50) 's avonds op het podium. Zijn moeder had alzheimer. Toen zijn vader vijftien jaar eerder overleed aan hartfalen, had Paul daar meer moeite mee, omdat het plotseling was. Hij denkt nog vaak aan zijn vader, bijvoorbeeld dat hij zo blij kon zijn. Hij zou graag wat meer als zijn vader willen zijn en het stille geluk willen kennen, maar de tijd begint wel te dringen. Juist vanwege de eindigheid moet je zorgen dat het leven hier goed is, voor jezelf en anderen. 'Dit is wat we hebben. Hopelijk mogen we daarna verder. Maar dat zien we in de tweede ronde dan wel weer.'
Toen schrijfster Heleen van Royen (55) dertien jaar was, maakte haar vader een eind aan zijn leven. Ze ging niet naar zijn uitvaart, omdat ze boos was. Hij was weggegaan zonder afscheid te nemen. Zijn graf bezocht ze nooit. Pas in 2018 veranderde dat, toen haar demente moeder op 87-jarige overleed, in het bijzijn van Heleen. Toen haar moeder was overleden, besloot ze haar vader te herbegraven, bij haar moeder in het graf. Daardoor kon ik ze wel afscheid van hem nemen. Dat haar vader en moeder nu samen onder dezelfde steen liggen, vindt Heleen een fijn idee. Ze komt graag bij het graf, bijvoorbeeld om te vertellen dat ze oma is geworden.
'Het voelt alsof ik in de lente van mijn leven zit', zegt Edwin Rutten lachend, al wordt hij nu wel steeds meer met zijn neus op de eindigheid ervan gedrukt. Terugkijkend op dat leven ervaart Edwin vooral de vreugde van de ouderdom. 'Waarbij je af en toe in de achteruitkijkspiegel kijkt en concludeert: Het was heel mooi.' Soms was die achteruitkijkspiegel wat beslagen, bijvoorbeeld toen zijn goede vriend en 'makker' Rogier van Otterloo overleed. Of zijn vader en daarna zijn moeder, die dement was. Hoewel dat al jaren terug gebeurde, slijten de pijn en het verdriet niet. De dood van vrienden en zijn ouders doet Edwin ook vooruitkijken.
'Het leven? Bij mij is dat filmen, op een set staan en proberen zoveel mogelijk mooie rollen te spelen. En iemand anders zijn, wat ik veel beter kan dan mezelf zijn soms', vertelt acteur Tygo Gernandt (46), bekend van talloze films en tv-series. Met Kefah praat hij onder meer over de dood van zijn vader, zo'n twaalf jaar geleden, in wie hij zich erg herkent. Tygo vertelt daarnaast over de keren dat hij zelf de dood in de ogen keek, onder meer na een heftig ongeluk. Bij de dood komt ook de gedachte aan rust bij hem op. 'Ik vind het leven best wel een gedoetje. De dood is rust, het einde van dat gedoetje.'
Hoeveel tegenslag kan iemand aan in zijn leven? Veel, weet ex-rolstoeltennisster Esther Vergeer (39) uit ervaring. Als kind krijgt ze drie keer een hersenbloeding door een afwijking in haar bloedvatenstelsel en raakt ze op haar achtste verlamd. Ze kan door haar bloedvatenafwijking zelf niet zwanger worden. En een jaar geleden hoort Esther dat ze borstkanker heeft. Echt bang om dood te gaan is ze niet geweest. Wel boos en gefrustreerd, als het anders dan verwacht toch mis zou gaan.
Als zangeres Lenny Kuhr (70) denkt aan dierbaren die haar ontvallen zijn, heeft ze vaak een glimlach op haar gezicht. Zoals bij haar vader, die enkele jaren terug overleed. Ze vindt het missen van mensen mooi, beschrijft ze tegenover Kefah Allush. Zo kan Lenny al een tijdlang haar kinderen die in Israël wonen niet zien, vanwege de coronacrisis. Met Kefah praat de zangeres onder meer over het overlijden van haar beide ouders en van haar voormalige partner Herman. Lenny Kuhr werd in 1969 internationaal beroemd met haar lied De Troubadour, waarmee ze het Eurovisie Songfestival won. Met haar theaterprogramma's treedt ze nog steeds op.
Peter Heerschop vertelt over een moment in zijn leven dat hij zelf dacht dat hij dood zou gaan vanwege een probleem met zijn hart. 'Ik lag in het ziekenhuis en had vrede met de gedachte aan doodgaan. Toen kwam mijn dochter - toen 12 - binnen die hard huilde. En ik dacht: het is helemaal niet goed zo! Ik moet nog veel doen voor haar en anderen.' Dit jaar werd Peter Heerschop zestig, midden in de coronacrisis. 'In deze coronatijd ben ik op zoek naar zorgeloosheid, onbevangenheid. Ik ga meer wandelen met mensen, eten met vrienden. Ik wil zorgen dat ik iets voor anderen kan betekenen.'
In deze coronatijd denkt ze extra na over de dood. Dat vertelt Omroep MAX-presentator Martine van Os, vooral bekend van kijkcijferhit 'We zijn er bijna!' en 'Tijd voor MAX'. Ze kan slecht tegen afscheid nemen, weet ze van zichzelf. Vooral het overlijden van haar moeder, vijf jaar geleden, viel haar zwaar. Ook vertelt ze over haar vader, die al in 1995 onverwachts stierf. Martine beschrijft zichzelf als een echt gevoelsmens, die graag mensen om zich heen heeft en bij wie emoties vaak heftig binnenkomen. Soms is dat met haar werk wel onhandig. Ze huilt gemakkelijk. Maar liever dit dan gevoelloos door het leven gaan.
'Mijn vader is drie jaar geleden overleden. Ik zag mezelf toen onverwachts in de spiegel en dacht: zo ziet dat eruit, echt verdriet. Die blik kende ik niet van mezelf', vertelt zangeres en actrice Ellen ten Damme (53). Zelf kreeg ze twee keer de diagnose kanker, waarbij het tot haar doordrong dat het zomaar afgelopen kon zijn. Deze ervaring maakte haar leven uiteindelijk alleen maar beter, vindt ze. Over haar eigen uitvaart denkt ze liever niet na. 'Maar ik vind Zorgvlied in Amsterdam wel een heel mooie begraafplaats. Of ik zou bij mijn familie bijgezet willen worden. Of ergens uitgestrooid worden over een mooi veldje waar dan weer appelbomen gaan groeien. Ik kan nooit kiezen.'
De afgelopen vier jaar was presentator en tv-producent Han Peekel (73) meerdere keren bang voor de dood. De man die vooral bekend werd door zijn vlinderstrik en Wordt Vervolgd, een programma over strips en tekenfilms, werd enkele jaren geleden plotseling ernstig ziek. Terwijl zijn vrouw Thea aan kanker leed, lag Han Peekel in coma. Toch vreesde hij niet voor zijn eigen leven, maar voor dat van zijn vrouw. Ze had te horen gekregen dat ze nog maar weinig tijd zou hebben. Amper bijgekomen van het verlies van zijn grote liefde, bleek zijn dochter vier maanden later een ernstige vorm van beenmergkanker te hebben. Tegen de tijd dat Han Peekel zelf zal sterven, denkt hij naar 'een bourgondische wijngaard te gaan met een lange tafel, veel muziek, mooie kunst en goede gesprekken, waar Thea ook is'. Maar voorlopig hoopt hij die reis nog even niet te hoeven maken.
Rachel Rosier (30) is de stoere presentator van populaire kinderprogramma's als Checkpoint en Topdoks. Ze praat met Kefah Allush over de dood, iets waar ze ondanks haar jonge leeftijd regelmatig over nadenkt. Bang is ze er niet voor. Rachel kwam in haar eigen leven verschillende keren van zeer nabij in aanraking met de dood. Haar broer overleed op zijn veertiende, toen Rachel elf jaar was. En haar moeder was vijftig toen ze na een lang ziekbed stierf. Het waren traumatische gebeurtenissen die bepalend voor haar leven bleken. Het rouwen viel haar zwaar. Na de dood houdt het niet op, gelooft Rachel. 'Maar hoe de hemel eruitziet, dat weet ik niet.'
Voor oud-profvoetballer John de Wolf is 2020 een bijzonder jaar. Hij hoopt 58 te worden, de leeftijd waarop zijn vader overleed. 'Dat is natuurlijk wel een dingetje', zegt hij in gesprek met Kefah Allush. Toen zijn vader overleed, was John net te laat om afscheid te kunnen nemen. 'Daar heb ik heel lang problemen mee gehad. Ik snapte niet waarom hij niet op mij gewacht had. Maar de laatste jaren heb ik er meer vrede mee gekregen.' Het gemis is nog altijd groot, maar wel minder dan in de eerste jaren na zijn overlijden. 'Ik kon het toen geen plek geven. Daarom ben ik ook gestopt met voetballen. Maar ook nu nog word ik emotioneel als ik aan mijn vader denk. Het was een fantastische, liefdevolle pa.' Recent heeft John zijn moeder naar een verpleeghuis moeten brengen, omdat ze dement wordt. Over haar naderende dood wil hij liever nog niet nadenken. 'Het lijkt me verschrikkelijk, als je allebei je ouders kwijt bent. Daarom geniet ik er nu nog van, dat ze er nog is.'
Al op jonge leeftijd leerde wetenschapsjournalist Diederik Jekel dat het leven opeens afgelopen kan zijn. Op zijn zeventiende moest hij met spoed naar het ziekenhuis vanwege zijn suikerziekte. Onderweg in de ambulance raakte hij in coma, om daar twee dagen later pas weer uit te komen. 'Toen ik wakker werd op de intensive care, lag er naast mij een vrouw die heel hard hoestte. Zij heeft het uiteindelijk niet gered. Ik besefte toen: Ik kom hier nog wel levend vandaan, maar het had ook heel anders af kunnen lopen', vertelt hij aan Kefah Allush. Dat besef dringt opnieuw tot Diederik door als hij op zijn 21e een goede vriend verliest bij een duikongeluk. 'Juist omdat het leven zomaar voorbij kan zijn, moet je er iets van maken. Ik probeer de wereld daarom iets mooier te maken dan dat ik hem aantrof.' Mocht hij morgen ineens overlijden, dan is zijn leven goed geweest. 'Ik ben trots op wat ik heb bereikt in mijn werk. En dankbaar voor wel 45 dingen.' Of hij vervolgens begraven wil worden of gecremeerd, maakt hem niets uit. 'Want ik ga er toch niet bij zijn.'
Als actrice moest Liz Snoijink regelmatig sterven op het toneel of op de filmset. In het echte leven stierf haar vader in haar armen en eindigde haar moeder diep dement. Met Kefah Allush praat ze onder andere over het pijnlijke stervensproces van haar beide ouders. Over haar vader, die ook in de laatste fase nog aan het leven hing en voor wie de grenzen van euthanasie steeds verder opschoven. En over haar moeder, die ze zag lijden. 'Ze was zichzelf totaal kwijt. Ik vond het verschrikkelijk om haar zo te zien. Ik was er heel boos over.' Ze mist haar ouders nog iedere dag, vertelt ze. 'Je wilt dingen met hen delen. Ik voel mijn ouders in mij.' Over haar eigen eindigheid denkt Liz Snoijink ook regelmatig na. 'Ik ben 64, over the hill', zegt ze daarover. 'Ik voel het hek. Tijd wordt kostbaar, maar ik hoop dat het nog lang duurt.'
Veel met de dood is danser, choreograaf en acteur Barrie Stevens (75) momenteel niet bezig. Maar toen hij enkele jaren terug de diagnose prostaatkanker kreeg, was dat wel anders. 'Toen dacht ik: als dit het bestaan is, mag het voor mij afgelopen zijn. Alles was zo somber, zo zwart. Mijn moeder was overleden, mijn vader was heel erg ziek en moest naar een verpleeghuis. Ik vond het heel pittig om het allemaal een plek te geven.' Die periode heeft hem realistisch gemaakt, vertelt Barrie aan presentator Kefah Allush: 'Vroeger wilde ik beroemd worden en in een sprookje leven. Maar nu werd ik met mezelf geconfronteerd en voelde ik de eenzaamheid.' Hij praat over het overlijden van zijn beide ouders en de dood van acteur Leen Jongewaard, die hij de liefde van zijn leven noemt. 'De vader en de moeder die ik thuis soms niet had. Dat was hij.' Daarnaast spreekt hij openhartig over de hunkering die hij voelt om gezien en geliefd te worden, wat deels lukt via zijn werk op het podium. 'Ik denk dat ik daar enorm naar verlang. Dat is de kern van alles in mijn leven. Maar een zekere mate van eenzaamheid is altijd bij mij.'
Nadenken over de dood doet cabaretier Bert Visscher liever niet te veel. 'Laat de dood de tering krijgen', zegt hij in gesprek met presentator Kefah Allush. Toch kan hij er soms niet omheen, bijvoorbeeld als zijn moeder overlijdt. 'Ik heb toen flink liggen janken. Ik vond het verschrikkelijk en zo oneerlijk. Ze was nog maar 68 jaar, veel te jong.' Zijn vader overlijdt zes jaar later. Bert is op dat moment in Italië en kan niet op tijd terug zijn. Dat zit Bert nog altijd dwars. 'Ik had hem nog een keer in de ogen willen kijken, zijn hand willen vasthouden.' Die nacht gebeurt er iets wonderlijks: in zijn slaap slaakt hij een oerkreet van verdriet. 'Ik had nog dagenlang last van mijn keel.' Vorig jaar werd de komiek met zijn eigen kwetsbaarheid geconfronteerd. Hij kreeg last van paniekaanvallen. Medicijnen, gesprekken met een psycholoog en een minder volle agenda hielpen hem er weer bovenop. 'Ik besef nu terdege dat ik breekbaar kan zijn.' Als hij dan toch moet nadenken over hoe hij het liefste dood zou willen gaan, is er wel een favoriet scenario. 'Op Schiermonnikoog, zittend op een bankje, uitkijkend over zee, met een glaasje Merlot in de hand.'
'Je staat hier 47 jaar te vroeg met die kist', reageert rapper Gers Pardoel als Kefah Allush met zijn bekende gele Fiat en kist komt aanrijden. 'Ik denk namelijk dat ik 85 word.' Pardoel, die in 2011 doorbrak met zijn hit 'Ik neem je mee', was nog maar zeventien toen hij zijn moeder aan kanker verloor. 'Mijn moeder was negen maanden ziek en helemaal afgetakeld. Hoe erg je je moeder daarna ook mist, ze was wel bevrijd', vertelt hij hierover. Het zorgde er ook voor dat hij niet langer bang was voor de dood. 'Ik vond de dood altijd heel beangstigend. Toen ik haar zag overlijden, zag ik de totale rust. Het was gewoon heel vredig. En ik dacht: als ik doodga, kom ik weer bij haar terecht. Dus dat is goed.' Zijn verdriet schreef hij van zich af in zijn liedjes. Daarbij ging het ook over de relatie met zijn vader, die stevig onder druk kwam te staan. 'Ik was echt heel boos en ik schold zonder remmen. Maar mijn vader was ook aan het rouwen. Hij miste mijn moeder ook en hij probeerde er het beste van te maken. Via het nummer 'Dankbaarheid' bood ik mijn excuus aan.'
Al op jonge leeftijd leerde wetenschapsjournalist Diederik Jekel dat het leven opeens afgelopen kan zijn. Op zijn zeventiende moest hij met spoed naar het ziekenhuis vanwege zijn suikerziekte. Onderweg in de ambulance raakte hij in coma, om daar pas twee dagen later weer uit te komen. 'Toen ik wakker werd op de intensive care, lag er naast mij een vrouw die heel hard hoestte. Zij heeft het uiteindelijk niet gered. Ik besefte toen: Ik kom hier nog wel levend vandaan, maar het had ook heel anders af kunnen lopen', vertelt hij aan Kefah Allush. Dat besef dringt opnieuw tot Diederik Jekel door als hij op zijn 21e een goede vriend verliest bij een duikongeluk. 'Juist omdat het leven zomaar voorbij kan zijn, moet je er iets van maken. Ik probeer de wereld daarom iets mooier te maken dan dat ik hem aantrof.' Mocht hij morgen ineens overlijden, dan is zijn leven goed geweest. 'Ik ben trots op wat ik heb bereikt in mijn werk. En dankbaar voor wel 45 dingen.' Of hij vervolgens begraven wil worden of gecremeerd, maakt hem niets uit. 'Want ik ga er toch niet bij zijn.'
'Dit is het begin van het einde. Ik ga dood, binnen afzienbare tijd.' Dat is het eerste wat fluitiste Berdien Stenberg dacht toen ze tien jaar geleden de diagnose uitgezaaide borstkanker kreeg. De muzikante, die wereldberoemd werd met het nummer Rondo Russo, vertelde niemand dat ze ziek was, op een handjevol naasten na. 'Op die manier kon ik gewoon mijn dingen blijven doen. Als je de ziekte met iedereen deelt, wil iedereen zijn medeleven tonen. Dat maakt dat je je de hele dag patiënt voelt.' Toen na een jaar alle behandelingen achter de rug waren, werd ze bang. 'Wat nou als het terugkomt? Ik werd een hypochonder. Bij ieder hoestje dacht ik: oh, nou zit het in mijn longen. Die angst vrat aan mij.' Schrijven hielp haar om met de angst te leren omgaan. Dat resulteerde in het boek 'Hallo allemaal, mijn moeder die is kaal', over het jaar waarin ze borstkanker had. Een van de belangrijkste lessen die ze heeft geleerd van haar ziekte, is 'dat je als een gek moet leven'. 'Mens, leef! Vandaag is vandaag, nu duurt maar even, en morgen is nog maar de vraag.'
Het verlies van kinderen loopt als een rode draad door het leven van cabaretier Freek de Jonge. Zijn ouders verloren een tweeling, kort na de geboorte. Freeks zoon Jork overleed plotseling toen hij drie maanden oud was. En op 7-jarige leeftijd stierf zijn kleindochter Maggie, als gevolg van een aangeboren hartkwaal. 'Dat was heel, heel ingrijpend', vertelt Freek de Jonge aan Kefah Allush. Op een of andere manier greep haar dood hem meer aan die van zijn eigen zoon. 'Ze was mijn eerste kleinkind, zeer open en levendig. Een engeltje dat even naar de aarde was gestuurd om liefde en geluk te brengen.' Zijn verdriet zette hij om in een prachtig liedje. 'Naar wie gaat mijn verdriet? Met wie kan ik erover praten? Wie wil mijn zorgen kennen, en wie niet?', draagt Freek de Jonge voor. Met zijn eigen dood zou de cabaretier wel vrede hebben. Hij heeft een 'schitterend' leven gehad, waar hij 'dik tevreden' mee is. Maar klaar met het leven? Dat is hij op zijn 75e nog lang niet. 'Ik denk niet dat ik het definitieve woord gesproken heb als ik mijn ogen sluit. Ik blijf natuurlijk ergens midden in een zin steken. En dat was het dan.'
Als actrice moest Liz Snoijink regelmatig sterven op het toneel of op de filmset. In het echte leven stierf haar vader in haar armen en eindigde haar moeder diep dement. Met Kefah Allush praat ze onder andere over het pijnlijke sterfproces van haar beide ouders. Over haar vader, die ook in de laatste fase nog aan het leven hing en voor wie de grenzen van euthanasie steeds verder opschoven. En over haar moeder, die ze zag lijden. 'Ze was zichzelf totaal kwijt. Ik vond het verschrikkelijk om haar zo te zien. Ik was er heel boos over.' Ze mist haar ouders nog iedere dag, vertelt ze. 'Je wilt dingen met hen delen. Ik voel mijn ouders in mij.' Over haar eigen eindigheid denkt Liz Snoijink ook regelmatig na. 'Ik ben 64, over the hill', zegt ze daarover. 'Ik voel het hek. Tijd wordt kostbaar, maar ik hoop dat het nog lang duurt.'
Slokdarmkanker, met uitzaaiingen naar onder meer de lever. Niet meer te genezen. Die diagnose kreeg Bob Fosko, zanger van de Raggende Manne, in januari 2019 voor zijn kiezen. Bang voor de dood is hij niet, vertelt hij in De Kist aan Kefah Allush. 'Ik heb geen moeite om het te accepteren. Het is confronterend, maar ik heb er geen verdriet van.' Heel oud worden was niet iets wat hij altijd al wilde, geeft Fosko aan. En hij heeft zoveel mooie momenten in het leven meegemaakt dat hij zich vooral dankbaar voelt. 'Ik word ondergedompeld in liefde. We doen leuke dingen samen. Mijn vrouw en kinderen geeft het troost dat ik er niet te zwaar aan til.' De zanger en acteur vertelt ook over de periode dat zijn vrouw Vera te horen kreeg dat ze kanker had, enkele jaren geleden. Zij kwam de ziekte te boven. Bob Fosko: 'Alleen verder moeten, was toen mijn grootste angst. Zij is mijn anker. We hebben nu intense momenten met elkaar. Maar we praten nog niet heel diep over dat zij straks alleen door moet.' Omarm je lot, hoe moeilijk dat soms ook is, wil hij anderen meegeven. 'Ik denk dat ik straks voortbesta in wat ik heb gezegd en gezongen. Na de dood houdt het op, denk ik. Maar ik heb daar geen verdrietige gevoelens bij. Ik heb een mooi leven gehad.'
Een dag was Peter van Uhm Commandant der Strijdkrachten toen zijn zoon Dennis tijdens een missie in Afghanistan om het leven kwam. Inmiddels is dit meer dan tien jaar geleden. Van Uhm vertelt hoe de rouw zich ontwikkelde bij hem en zijn gezin. Elkaar de ruimte geven om met het verlies om te gaan, zonder elkaar los te laten: die gedachte stond steeds centraal. Dennis is nog altijd zeer aanwezig in hun leven. In de periode na de dood van zijn zoon ontving Van Uhm tassen vol kaarten en brieven om hem en zijn gezin een hart onder de riem te steken, maar hij heeft nog steeds niet de moed gehad ze te lezen.
Niets is zo erg als een kind verliezen. Met dat besef leeft komiek en presentator Klaas van der Eerden al zijn hele leven, vertelt hij aan Kefah Allush. Klaas wordt geboren nadat een oudere broer verdrinkt in de sloot voor het ouderlijk huis. Het is een ervaring die zijn hele leven kleurt. 'Ik vergelijk alle pijn die ik in het leven ben tegengekomen met de pijn die mijn ouders hebben gehad. Als ik iets naars meemaak, denk ik altijd: Dit is niet zo erg als een kind verliezen.' Deze gedachte heeft hij ook als zijn vrouw haar borsten en eierstokken preventief moet laten verwijderen. Het leidt tot verwijdering en zelfs tot een huwelijkscrisis. 'Wij dachten dat we het meest ideale stel waren van de hele wereld. Totdat dit gebeurde. Zij ging totaal anders met het verdriet over de situatie om dan ik.' Een jaar zijn Klaas en zijn vrouw uit elkaar. 'Uiteindelijk hebben we elkaar weer gevonden en heeft de situatie ons zelfs dichter bij elkaar gebracht.'
'Ik kijk af en toe eens om en denk dan: Wat een prachtig leven heb ik gehad! Ik hoop dat alles wat nog komt, net zo mooi is.' Aldus de meest bekende interieurontwerper van Nederland, Jan des Bouvrie (77), vermaard om zijn witte, strakke interieurs. Nog altijd is hij verknocht aan zijn werk. Dat is ook hoe hij straks herinnerd wil worden: de man die Nederland anders heeft leren wonen. 'Dat vind ik ook echt. Als je ziet hoe verschrikkelijk en somber het vroeger was.' Bang voor de dood is hij niet. Ook niet na de constatering van prostaatkanker enkele jaren terug: 'Ik ben er vooral mee bezig dat ik daar niet aan overlijd. Bij ellende in het leven heeft positiviteit me altijd gered.' Een ding weet hij al wel: hij hoeft later niet zo nodig in een witte kist. 'Dat vind ik zo gemakkelijk. Tuurlijk ligt Jan in een witte kist! Ach, ik denk er nog niet over. Als ik maar niet in jullie kist hoef.'
Een dag was Peter van Uhm Commandant der Strijdkrachten toen zijn zoon Dennis tijdens een missie in Afghanistan om het leven kwam. Inmiddels is dit meer dan tien jaar geleden. Van Uhm vertelt hoe de rouw zich bij hem en zijn gezin ontwikkelde. Elkaar de ruimte geven om met het verlies om te gaan, zonder elkaar los te laten, die gedachte stond steeds centraal. Dennis is nog altijd zeer aanwezig in hun leven. In de periode na de dood van zijn zoon ontving Van Uhm tassen vol kaarten en brieven om hem en zijn gezin een hart onder de riem te steken, maar hij heeft nog steeds niet de moed gehad ze te lezen.
Elke dag denkt voormalig NOS-correspondent Tim Overdiek aan de dood. Negen jaar geleden overleed zijn vrouw nadat ze werd aangereden door een motoragent. Opeens was Overdiek weduwnaar en moest hij zijn twee zoons vertellen dat hun moeder was overleden. 'Dit ga ik wel even fixen', dacht hij optimistisch. Maar dat viel tegen. 'Dit is niet op te lossen.' Over dat eerste, moeilijke jaar na Jennifers dood schreef hij een boek: Tranen van liefde. Zonder censuur. Nu, negen jaar later, coacht Overdiek mensen die moeten leren omgaan met verlies. 'Heel lang heb ik mijn identiteit ontleend aan mijn beroep, maar mijn werk is lang niet meer het belangrijkste.' Hoewel hij inmiddels niet meer hoeft te huilen, maar kan lachen als hij naar een foto van Jennifer kijkt, denkt Overdiek elke dag aan de dood. 'Om voller van de dag te kunnen genieten. Want het kan zomaar over zijn.'
'Eng!' Dat zegt danseres Euvgenia Parakhina na een eerste blik op de kist waarmee Kefah Allush haar komt opzoeken. Het voormalige jurylid van So You Think you Can Dance groeide op in een appartementencomplex in de Russische stad Gorki. Als iemand overleed, werd de bovenkant van het kistdeksel in de portiek gezet. En die gewoonte heeft een diepe indruk nagelaten. De dood van Euvgenia's vader in 1988 roept tot op heden veel emotie op. Hoewel vader Parakhina het gezin verliet toen Euvgenia nog maar een baby was, heeft hij een beslissende rol in haar leven gespeeld. Nadat zijn dochter haar eindexamen had gehaald, stapte hij met haar in de trein naar Moskou om ervoor te zorgen dat ze in de hoofdstad een dansopleiding kon gaan volgen. Dat is meteen ook het laatste wat haar vader voor haar heeft kunnen doen. Op de dag van zijn terugkeer uit Moskou belandde hij met kanker in het ziekenhuis om er niet meer uit te komen. Na zijn dood, die Euvgenia op honderden kilometers afstand voorvoelde, had ze liever niet in de kist gekeken. Van de mooie, atletische man van weleer was nauwelijks iets over. Euvgenia Parakhina gaat regelmatig naar Rusland en bezoekt dan altijd het graf van haar vader, om hem over het kleinkind te vertellen dat hij niet gekend heeft en hulp te vragen in situaties waar ze zich geen raad mee weet. Als ze de begraafplaats verlaat voelt ze zich lichter en kan ze de hele wereld weer aan. Over haar eigen dood wil Euvgenia niet nadenken. Ze weet zelfs niet of ze in Rusland of in Nederland begraven wil worden. Die vraag schuift ze liever weg: ze wil nog te graag leven.
Afgelopen jaar keek Martin Gaus de dood in de ogen. Na een spoedoperatie aan een geperforeerde darm functioneerden zijn nieren nog maar minimaal. Een donornier van een bevriende hondentrainster bood uiteindelijk redding. In oktober 2018 onderging de oud-presentator en dierenvriend zijn niertransplantatie. Hoe is het nu met hem? Hoe kijkt hij terug op die zware periode vorig jaar? Hoe denkt hij over de dood en wat heeft deze ingrijpende ervaring gedaan met de manier waarop hij nu in het leven staat?
'Ik raakte in shock, dacht: nú ga ik. Ik dacht echt dat ik dood ging', aldus Dave von Raven, ras-Rotterdammer en zanger van The Kik, over de schrik van zijn leven. Hij is aan het werk in zijn geluidsstudio als een deel van zijn lichaam het plotseling opgeeft. Een oorzaak wordt niet gevonden, maar deze ervaring vormt wel een wake-upcall voor hem. Hij laat de stadse drukte van Rotterdam achter zich en verhuist naar een klein dorp op Goeree-Overflakkee. Verder gaat de sterke drank in de ban en besluit Dave gezonder te gaan leven. Met de dood komt hij voor het eerst echt in aanraking als protestzanger Armand dood gaat, met wie hij net een periode intensief heeft samengewerkt. Of er leven is na de dood, weet Dave niet voor zichzelf. 'Maar ik sluit het niet uit. En dat dat vind ik een heel geruststellende gedachte.'
Erin gaan liggen, vindt hij de goden verzoeken. Maar Julius Jaspers wil de doodskist best even van het autodak halen. 'Dan kunnen we hem meteen naar de barbecue brengen', grapt de tv-kok en schrijver van kookboeken, zoals de BBQBijbel. Bang voor de dood is hij niet. Zelfs niet nadat hij een paar jaar terug de dood 'aantikte'. Een bacterie op zijn hartklep zorgde ervoor dat Jaspers nauwelijks nog de trap op kon komen, zo moe was hij. De hartoperatie slaagde en sindsdien voelt hij zich 'duizend procent beter'. Toch was het niet deze gebeurtenis, maar het overlijden van zijn schoonvader die hem een belangrijke levensles leerde. Namelijk, dat je niet te veel moet uitstellen. En als het dan toch een keer afgelopen moet zijn, dan liefst tijdens zijn slaap.
Het is een van de mooiste dingen die zangeres Marga Bult in haar leven heeft mogen doen. Na haar vaders dood nam ze de laatste verzorging van zijn lichaam op zich. Dat ze dit kon doen voor haar vader dankt ze aan haar ervaring als verpleegkundige in het ziekenhuis. Daar kwam Marga met grote regelmaat in aanraking met de dood. Bang voor de dood is Marga niet. 'Ik denk dat er hierna iets is. Dat vind ik een heel mooie gedachte, troostgevend. De hemel associeer ik met: er is iemand die me opwacht. En er is veel meer tussen hemel en aarde dan wij beseffen.'
'Als het leven blijkbaar zó kort kan zijn, dan wil ik er ook alles uithalen.' Een uitspraak van 3FM-dj Angelique Houtveen (32), die alweer enkele jaren een bekende stem is op de Nederlandse radio. Als jong meisje kreeg ze een gevaarlijke bloedziekte, waardoor ze jarenlang vele uren in het ziekenhuis doorbracht. En heel veel thuis, noodgedwongen binnen. Zo begon haar liefde voor muziek. In 2010 werd ze geconfronteerd met een nieuwe aandoening, die ervoor zorgde dat ze zware epileptische aanvallen kreeg. Het was kantje boord, vertelt ze daarover. Het gevaar is niet geweken, de aandoeningen zijn niet weg. Maar juist deze ziektes zorgden ervoor dat ze haar toenmalige baan durfde op te zeggen en te gaan voor haar droom: radio-dj worden op een landelijke zender. Met de muziek die ze draait wil ze mensen een goed gevoel geven of troosten, net zoals bepaalde nummers haarzelf helpen om haar emoties te verwerken. Ze vertelt dat ze haar eigen begrafenis-playlist al heeft samengesteld. 'Die moet straks helemaal kloppen, omdat muziek zo'n belangrijk onderdeel van mijn leven is.'
'Eng!' Dat zegt danseres Euvgenia Parakhina na een eerste blik op de kist waarmee Kefah Allush haar komt opzoeken. Het voormalige jurylid van So You Think you Can Dance groeide op in een appartementencomplex in de Russische stad Gorki. Als iemand overleed, werd de bovenkant van het kistdeksel in de portiek gezet. En die gewoonte heeft een diepe indruk nagelaten. De dood van Euvgenia's vader in 1988 roept tot op heden veel emotie op. Hoewel vader Parakhina het gezin verliet toen Euvgenia nog maar een baby was, heeft hij een beslissende rol in haar leven gespeeld. Nadat zijn dochter haar eindexamen had gehaald, stapte hij met haar in de trein naar Moskou om ervoor te zorgen dat ze in de hoofdstad een dansopleiding kon gaan volgen. Dat is meteen ook het laatste wat haar vader voor haar heeft kunnen doen. Op de dag van zijn terugkeer uit Moskou belandde hij met kanker in het ziekenhuis om er niet meer uit te komen. Na zijn dood, die Euvgenia op honderden kilometers afstand voorvoelde, had ze liever niet in de kist gekeken. Van de mooie, atletische man van weleer was nauwelijks iets over. Euvgenia Parakhina gaat regelmatig naar Rusland en bezoekt dan altijd het graf van haar vader. Om hem over het kleinkind te vertellen dat hij niet gekend heeft en hulp te vragen in situaties waar ze zich geen raad mee weet. Als ze de begraafplaats verlaat, voelt ze zich lichter en kan de hele wereld weer aan. Over haar eigen dood wil Euvgenia niet nadenken. Ze weet zelfs niet of ze in Rusland of in Nederland begraven wil worden. Die vraag schuift ze liever weg: ze wil nog te graag leven.
'De dood is het begin van het echte leven', zegt actrice en fitnessgoeroe Fajah Lourens. Lourens gelooft in reïncarnatie en gaat ervan uit dat we in dit leven de fouten uit een vorig bestaan kunnen herstellen. De dood houdt haar erg bezig, ook omdat zij zelf al veel dierbaren verloren heeft. Haar vader overleed aan kanker toen zij eenentwintig was en net moeder van haar eerste kind. Hoewel hij nooit voor zijn dochter gezorgd had, zorgde zij wel voor hem in zijn laatste maanden. Anderhalf jaar geleden raakte Fajah Lourens van zeer nabij betrokken bij een familiedrama. Haar neefje Elfin, het kindje van haar zus Shanti, werd door zijn eigen vader uit het raam gegooid, waarna deze er zelf achteraan sprong. De boosheid die ze toen voelde is nog altijd onuitsprekelijk. Sindsdien is Lourens op haar hoede en gaat geen nieuwe vriendschappen aan. Toch vindt ze het leven de moeite meer dan waard vanwege de liefde. En omdat je als mens sterker en beter kunt worden.
Op één dag dreigden allebei zijn ouders met zelfmoord. Schrijver Özcan Akyol noemt het nu 'een komische scène'. Over zijn vader, die hij al elf jaar niet meer heeft gesproken, is Akyol snoeihard: 'Ik heb vaak gebeden voor zijn dood'. Hij schetst hoe hij als kind door zijn vader onherstelbaar is beschadigd. Zijn vaders slechte eigenschappen ziet hij terug in zichzelf. Toch wil Akyol ook een positieve draai aan zijn verleden geven. Hij wil zijn dochter de jeugd geven die hij zelf niet heeft gehad. Het geluk dat Akyol nu in zijn gezin vindt, voelt onwennig en maakt hem steeds banger voor de dood, zo vertelt hij in een openhartig gesprek aan Kefah Allush.
'Een deel van mij is al gestorven', zegt Rob Scholte. 'Ik sta met twee benen in de dood.' De kunstenaar verloor in 1994 zijn beide benen bij een aanslag met een autobom in Amsterdam en vindt eigenlijk dat je niet te veel over de dood moet praten. Er zou weleens een voorspellende echo van uit kunnen gaan. Toch zaagt Scholte in zijn atelier in Den Helder een stuk van de lijkkist waarmee presentator Kefah Allush al een paar jaar door het land rijdt: om het ding aan te passen aan de afmetingen van zijn eigen lichaam. Rob Scholte gaat ervan uit dat er een 'astrale' of geestelijke realiteit is, waarin hij nog steeds twee benen heeft. Hij ervaart zichzelf dan ook als compleet, al is hij dat in de ogen van anderen niet. De arrogante kunstenaar van weleer, opgegroeid als rijkeluiszoontje met een zwembad in de tuin, oefent zich nu in nederigheid. 'Het gaat erom te leven alsof je ieder moment kunt sterven. We zijn ons eigen laatste oordeel.'
Ex-Jakhals en presentator Erik Dijkstra stond nooit stil bij de dood. Als iemand een dierbare verloor, kon hij zich niet goed voorstellen hoe erg dat is. Dat veranderde toen zijn vader, die heel belangrijk voor hem was, na een kort maar hevig ziekbed overleed. Drie maanden later werd Dijkstra's tweede kind geboren: een jongetje dat Theo werd genoemd, naar de opa die hij nooit zou kennen. Het kostte Erik Dijkstra moeite om blij te zijn met de geboorte van zijn kind. Iedere keer als hij de naam van zijn zoontje uitsprak, werd hij aan zijn overleden vader herinnerd. Hij noemde het kind liever 'ventje'. Na een jaar begon het verdriet te slijten en nam het gevoel tekort te schieten beetje bij beetje af. Intussen is Dijkstra weer helemaal terug in het land der levenden: 'Ik probeer te genieten van het moment. Maar ik ben wel tien jaar ouder geworden.'
'Hier ligt Henk, een godsgeschenk.' Dat is de tekst op de grafsteen die door omstandigheden in de achtertuin van zanger en liedjesschrijver Henk Westbroek is beland. Westbroek is de vijfenzestig gepasseerd, maar kijkt niet bepaald uit naar het einde. Sterker nog, ouder worden vindt hij helemaal niks: een mens wordt trager, strammer en lelijker en daar komt nog bij dat ouderdom in onze maatschappij niet gewaardeerd wordt. De dood is geen vreemde voor Henk Westbroek. Zijn eerste dode diende zich aan toen hij als vijfjarig jongetje een naakte vrouw in het water zag drijven. Naderhand begroef hij zijn beide moeders, de vrouw die hem grootbracht bleek naderhand een tante te zijn, plus een broer en een zus. Zelf kwam hij dicht bij de dood in de periode waarin hij aan een hardnekkige vorm van tuberculose leed. Westbroek lag twee jaar op bed, maar kwam er weer bovenop. Zijn conclusie: 'Ik kan het niemand aanbevelen om dood te gaan.'
'De dood is het begin van het echte leven', zegt actrice en fitnessgoeroe Fajah Lourens. Lourens gelooft in reïncarnatie en gaat ervan uit dat we in dit leven de fouten uit een vorig bestaan kunnen herstellen. De dood houdt haar erg bezig, ook omdat zij zelf al veel dierbaren verloren heeft. Haar vader overleed aan kanker toen zij eenentwintig was en net moeder van haar eerste kind. Hoewel hij nooit voor zijn dochter gezorgd had, zorgde zij wel voor hem in zijn laatste maanden. Anderhalf jaar geleden raakte Fajah Lourens van zeer nabij betrokken bij een familiedrama. Haar neefje Elfin, het kindje van haar zus Shanti, werd door zijn eigen vader uit het raam gegooid, waarna deze er zelf achteraan sprong. De boosheid die ze toen voelde, is nog altijd onuitsprekelijk. Sindsdien is Lourens op haar hoede en gaat geen nieuwe vriendschappen aan. Toch vindt ze het leven de moeite meer dan waard. Vanwege de liefde. En omdat je als mens sterker en beter kunt worden.
Ze is al in de hemel geweest, maar nog springlevend. Zangeres Berget Lewis is geboren met een gesloten fontanel en was de eerste acht jaar van haar leven voortdurend in het ziekenhuis. Tijdens een operatie had ze een spirituele ervaring waarbij ze naar eigen zeggen naar de hemel ging en Jezus ontmoette. Maar het was nog niet haar tijd. De dood trof Berget het meest toen ze haar broer verloor aan darmkanker. Het moment van zijn overlijden miste ze door een optreden en dat nam ze zichzelf nog lang kwalijk. Haar eigen begrafenis moet een groot feest worden, vertelt ze aan Kefah Allush, want dát er een hemel bestaat is voor Berget een feit.
Televisieproducent Nicole Buch raakt niet van haar stuk bij het zien van een doodskist. Na het overlijden van haar levenspartner Menno Buch was er niet eens een kist. Nicoles grote liefde had ervoor gekozen zijn lichaam na te laten aan de wetenschap. Daardoor was er geen begrafenis, maar werd het leven gevierd op een Feest voor de Buch. Voor Nicole Buch is de dood een goede bekende die al heel lang met haar meewandelt. Ze verloor veel vrienden, maar de dood van degene van wie ze het meest gehouden heeft, is het ergste wat haar overkomen is. De laatste weken van Menno's leven lag ze samen met hem op bed. 'Het verdriet slijt niet', vertelt Nicole Buch, 'maar je kunt het omarmen en toch intens van het leven genieten. Want als je de dood accepteert, kun je tussen je oren verder, zij het op een andere manier.'
Olympisch zwemkampioen Maarten van der Weijden is door kanker geworden wie hij nu is. Voordat hij ziek werd, ging de sporter ervan uit dat je alles kunt bereiken wat je wilt. Maar toen hij zestien jaar geleden met leukemie in het ziekenhuis belandde, hield zijn geloof in maakbaarheid geen stand. Maarten was geveld door oncontroleerbare cellen, ofwel domme pech. Tegen de prognoses in is Maarten van der Weijden volledig genezen. In augustus gaat hij de Elfstedentocht zwemmen om geld op te halen voor kankeronderzoek. Dat heeft alles te maken met het overlijden van zijn ziekenhuismaatjes Rob en Bob, met wie hij een intense band had. Van der Weijden vertelt dat hij de dood van Rob en Bob als een brandmerk met zich meedraagt. 'Er zijn zoveel kankerpatiënten die het niet halen, daar zit iets onrechtvaardigs in. Waarom ik wel en zij niet? Dat is niet te rijmen.'
Toen zijn zusje Peggy op jonge leeftijd plotseling overleed, stortte de wereld van Jörgen Raymann in. Hij zocht troost in cocaïne en xtc, maar vond het bij zijn vrouw en zijn geloof in God. De dood is volgens Jörgen niet het einde. Dat de ziel voortleeft, heeft hij ervaren door de gesprekken die hij nog steeds met Peggy voert. Als succesvolle comedian en presentator voelde Jörgen Raymann zich onoverwinnelijk en was hij naar eigen zeggen 'een arrogante zak'. Tot vorig jaar alles in duigen viel. Zijn tv-programma raakte hij kwijt, Hilversum zag hem niet meer staan en investeringen pakten desastreus uit. Nu heeft hij een schuld van meer dan een half miljoen en staat hij anders in het leven. Zijn leven draait niet meer om geld maar om zijn echte rijkdom: zijn familie en zijn geloof. Bang voor de dood is hij niet meer, zo vertelt hij aan Kefah Allush. Zijn uitvaart moet één groot feest worden, zelfs met zijn kist zal worden gedanst.
Yvonne Keuls ontdekte de dood toen ze als kind in Indonesië stiekem over de muren van de tuin keek naar een langstrekkende begrafenisstoet.
Kefah Allush is in het Brabantse Maren-Kessel. Hij ontmoet Tineke Ceelen, directeur van Stichting Vluchteling, bij het graf van haar vader en broer.
Voor actrice Toprak Yalçiner is de dood al van jongs af aanwezig geweest in haar leven. Als kind arriveert ze in Nederland, omdat haar vader Turkije moet ontvluchten.
Acteur Bartho Braat verliest in veertien maanden tijd zijn ouders en schoonouders, vertelt hij aan Kefah Allush.
De Vlaamse presentatrice Evi Hanssen is niet vaak met de dood geconfronteerd. Toch is de dood een thema in haar leven.
